در راستای ارتقای ایمنی و کیفیت در صنعت ساخت و ساز، داربست های ساختمانی نقشی حیاتی ایفا می کنند. این سازه های موقت، به عنوان یکی از ارکان اساسی در اجرای پروژه های ساختمانی، تامین کننده دسترسی ایمن به نقاط مرتفع و دشوار هستند و نقش بسزایی در حفظ سلامت کارگران و تسهیل فرآیندهای ساخت و ساز دارند. با توجه به پیشرفت های چشمگیر در صنعت ساختمان ایران و ضرورت ارتقای استانداردهای ایمنی در کارگاه های ساختمانی، تدوین و اجرای استانداردهای ملی داربست های ساختمانی از اهمیت ویژه ای برخوردار شده است. این استانداردها با هدف کاهش ریسک های عملیاتی، افزایش ایمنی نیروی کار و بهبود کیفیت اجرایی پروژه ها طراحی و تدوین شده اند.
رعایت این استانداردها فراتر از یک الزام قانونی، یک تعهد حرفه ای محسوب می شود که تمامی ذینفعان صنعت ساختمان، اعم از پیمانکاران، مهندسان ناظر و کارفرمایان، ملزم به پایبندی به آن هستند. این امر نه تنها موجب کاهش چشمگیر حوادث کاری می شود، بلکه به ارتقای بهره وری و کیفیت نهایی پروژه های ساختمانی نیز کمک شایانی می کند.
این مقاله با هدف آشنایی با استانداردهای ملی داربست های ساختمانی در ایران تهیه شده است. در ادامه، به بررسی جزئیات و الزامات این استانداردها پرداخته و نکات کلیدی در اجرای صحیح و ایمن داربست و اسکافلد را مورد بحث قرار خواهیم داد. با ما همراه باشید تا با اصول و ضوابطی که می تواند جان کارگران را نجات داده و کیفیت پروژه های ساختمانی را ارتقا دهد، بیشتر آشنا شوید.
نقش سازمان ملی استاندارد ایران در صنعت ساختمان
سازمان ملی استاندارد ایران وظایف مهمی در صنعت ساختمان دارد. این سازمان مسئولیت دارد که استانداردهای ملی مرتبط با ساخت و ساز را تدوین کند و بر اجرای آن ها نظارت داشته باشد. از جمله مهمترین وظایف این نهاد می توان به موارد زیر اشاره کرد:
تدوین استانداردها
سازمان ملی استاندارد ایران مسئولیت تدوین استانداردهای ملی مرتبط با صنعت ساختمان را بر عهده دارد. این استانداردها شامل مواردی مانند مصالح ساختمانی، روش های ساخت و ساز، ایمنی ساختمان، بهره وری انرژی و مقاومت در برابر زلزله می شوند. تدوین این استانداردها با هدف بهبود کیفیت ساخت و ساز و افزایش ایمنی ساختمان ها انجام می گیرد. این سازمان با همکاری متخصصان و صاحب نظران این حوزه، استانداردهایی را ایجاد می کند که نه تنها کیفیت و ایمنی را تضمین می کند، بلکه به بهره وری بیشتر و استفاده بهینه از منابع نیز کمک می نماید.
پیشنهاد ناشر
ممکن است این را نیز بپسندید: داربست مدولار
نظارت و کنترل کیفیت
سازمان ملی استاندارد ایران مسئولیت نظارت بر اجرای استانداردها در صنعت ساختمان را بر عهده دارد. این نظارت شامل بازرسی از کارخانه های تولید مصالح ساختمانی، آزمایش نمونه های مصالح برای اطمینان از کیفیت آن ها، صدور گواهینامه های استاندارد برای محصولات ساختمانی و کنترل کیفیت ساختمان های در حال ساخت است. هدف از این نظارت ها، تضمین این است که تمامی مصالح از جمله داربست های ساختمانی و روش های ساخت و ساز مطابق با استانداردهای ملی بوده و کیفیت و ایمنی لازم را دارند.
آموزش و ترویج
سازمان ملی استاندارد ایران نقش مهمی در آموزش و ترویج استانداردهای ساختمانی دارد. این سازمان با برگزاری دوره های آموزشی برای مهندسان و پیمانکاران، آن ها را با آخرین استانداردها و روش های ساخت و ساز آشنا می کند. همچنین با انتشار کتاب ها و جزوات آموزشی در زمینه استانداردهای ساختمانی، اطلاعات لازم را به عوامل صنعت ساخت و ساز می رساند. علاوه بر این، سازمان ملی استاندارد با دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی همکاری می کند تا تحقیق و توسعه استانداردها را پیش ببرد و بروزرسانی های لازم را انجام دهد.
همکاری های بین المللی
سازمان ملی استاندارد ایران با سازمان های بین المللی در زمینه صنعت ساختمان همکاری می کند. این همکاری ها شامل عضویت در سازمان های بین المللی استاندارد، مشارکت در تدوین استانداردهای بین المللی و تبادل تجربیات و دانش فنی با سایر کشورها می باشد.
چالش ها و مسائل
با وجود تلاش های سازمان ملی استاندارد، هنوز چالش هایی در زمینه اجرای استانداردهای ساختمانی وجود دارد. برخی از سازندگان به اندازه کافی با استانداردها آشنا نیستند و مشکلات اقتصادی و هزینه های اجرای برخی استانداردها نیز وجود دارد. همچنین، استانداردها باید به طور مداوم بروزرسانی شوند تا با پیشرفت های فناوری هماهنگ باشند.
پیشنهاد ناشر
ممکن است این را نیز بپسندید: داربست ستاره ای
استاندارد ملی ایران ۱-۱۵۴۴۳ در خصوص داربست ها
استاندارد ملی ایران ۱-۱۵۴۴۳ که به داربست ها اختصاص دارد، به طور کامل الزامات و مشخصاتی را برای طراحی، ساخت و اجرای داربست و اسکافلد تعیین می کند. این استاندارد توسط موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران (ISIRI) در سال ۱۳۹۷ تدوین شده است و به منظور بهبود ایمنی، کیفیت و عملکرد داربست ها استفاده می شود.
مراحل و موارد تحت پوشش استاندارد ملی ایران ۱-۱۵۴۴۳
- تعاریف و اصطلاحات: استاندارد شامل تعاریف و اصطلاحات مورد استفاده در زمینه داربست ها است. این بخش برای روشن تر شدن مفاهیم فنی و استفاده یکسان از اصطلاحات در طول پروژه های مختلف ضروری است.
- دامنه کاربرد: مشخص می کند که استاندارد برای چه نوع داربست ها و تحت چه شرایطی قابل استفاده است. این شامل نوع ساختمان، بارگذاری و شرایط محیطی می شود که داربست ها در آنها استفاده می شوند.
- مشخصات عمومی: شامل مواد استفاده شده در ساخت داربست ها، ابعاد مورد نیاز و الزامات ایمنی است. این بخش مشخص می کند که داربست ها باید از چه نوع موادی ساخته شوند و به چه ابعادی باید ساخته شوند تا به استانداردهای ایمنی و عملکردی نیازمند رسیدگی شود.
- مشخصات عملکردی: شامل بارگذاری های مختلفی که بر داربست ها وارد می شود، مقاومت مورد نیاز و پایداری که باید در مقابل بارهای مختلف حفظ شوند. این بخش تضمین می کند که داربست ها به میزان لازم از نظر استحکام و عملکرد طراحی و ساخته شوند.
- روش های طراحی: شامل روش های مختلفی است که برای طراحی داربست ها مورد استفاده قرار می گیرد. این شامل محاسبات فنی، نقشه کشی و روش های مختلف ارائه شده برای تامین عملکرد مورد نظر است.
- آزمایش ها: نحوه انجام آزمایش های لازم برای اطمینان از کیفیت و عملکرد داربست‌ها که شامل آزمایش های مکانیکی، آزمایش های استحکام و سایر آزمایش های مرتبط است که برای تایید مشخصات عملکردی و استانداردهای ایمنی انجام می شود.
پیشنهاد ناشر
ممکن است این را نیز بپسندید: سکوی بتن ریزی چیست؟
تعاریف و اصطلاحات استاندارد داربست های ساختمانی ۱۵۴۴۳
- قید یا انکوریج: (Anchorage) یک عنصر مهم در سازه های مهندسی است که برای ایجاد اتصال محکم و مطمئن بین اجزای مختلف سازه استفاده می شود. این ابزار به سازه اصلی متصل شده و امکان اتصال یا نگهداری عناصر دیگر را فراهم می کند.
- جک پایه: صفحه پایه ای است که ارتفاع آن قابل تنظیم است و برای تنظیم ارتفاع پایه در زیر داربست ها استفاده می شود.
- صفحه پایه: صفحه ستون صفحه ای است که بر روی سطح بزرگ تر قرار داده می شود تا بارها را به طور متناسب بر روی پایه توزیع کند.
- داربست قفسه بندی : سازه ای داربستی است که شبکه ای از پایه ها و یک ناحیه عرشه دار را شامل می شود و برای کار کردن یا انبار کردن روی آن استفاده می شود.
- مهاربندی در صفحه افقی: اجزایی که در صفحات افقی سختی برشی ایجاد می کنند، مانند اجزای کف سازی، قـاب ها، پنل های قالبی، مهارهای قطری و اتصالات صلب بین تیرهای افقی و قیدها.
- مهاربندی در صفحه قائم: اجزایی که در صفحات عمودی سختی برشی ایجاد می کنند، مانند قاب های بسته همراه یا فاقد مهاربند گوشه، قاب های باز، قاب های نردبانی با دسترسی به بازشوها، اتصال صلب و نیمه صلب بین اجزای افقی و قائم.
- روکش نما: پوششی است که برای حفاظت در برابر شرایط جوی استفاده می شود، مانند توری محافظ یا مواد پوششی.
- بست: قطعه ای است که برای اتصال دو لوله اسکافلد به کار می رود، مانند بست های داربست.
- طراحی: مفهوم کلی و محاسباتی که برای ایجاد طرح داربست و برپا کردن ساختمان استفاده می شود.
- تیر افقی داربست: تیر افقی داربست همان عضو افقی است که معمولا در راستای بعد بزرگتر داربست قرار می گیرد که به اصطلاح به آن لجر هم می گویند. لجر یکی از اجزای اصلی و مهم در ساختار داربست است که نقش مهمی در استحکام و پایداری آن ایفا می کند. لجرها اعضای افقی هستند که موازی با دیوار نصب می شوند و به پایه های عمودی (استانداردها) متصل می گردد.
- سامانه مدولار: سامانه ای است که تیرهای افقی داربست و پایه ها به صورت قطعات مجزا و مدولار طراحی شده اند.
- توری محافظ: پوششی است که مخصوصا برای استفاده در مواردی مانند حفاظت از مناطق باز تحت شرایط خاص طراحی شده و دارای سوراخ هایی است.
- گره: نقطه ای است که دو یا چند عضو در آنجا به هم متصل می شوند.
- سکو : واحدی است که در یک تراز در داخل یک دهانه قرار دارد و به عنوان سکو یا بخشی از سکو استفاده می شود، مانند سکوهای کارگاهی یا سکوهای دسترسی.
کلام آخر
استاندارد داربست های ساختمانی ملی ایران، نقشی حیاتی در تضمین ایمنی و کیفیت ساخت و ساز در کشور ایفا می کند. این استاندارد با ارائه چارچوبی جامع برای طراحی، ساخت، نصب و نگهداری داربست ها، سنگ بنای ایمنی در صنعت ساختمان را تشکیل می دهد. رعایت دقیق این استاندارد نه تنها جان کارگران را حفظ می کند، بلکه به بهبود کیفیت ساخت و ساز، افزایش بهره وری و کاهش هزینه های ناشی از حوادث منجر می شود. مسئولیت همه ذینفعان صنعت ساختمان است که با پایبندی به این استاندارد، گامی مهم در جهت ارتقای ایمنی و پایداری ساختمان های کشور بردارند.
پیشنهاد ناشر
ممکن است این را نیز بپسندید: پله داربستی چیست؟
بدون دیدگاه