شناژ، عنصری سازه ای از جنس بتن مسلح است که به منظور اتصال پی‌ها یا ستون های منفرد در سازه های بتنی به کار می‌رود. این عضو با ایجاد پیوستگی میان بخش های جدا از هم، نقش موثری در انتقال تنش‌ها، جلوگیری از تمرکز بار در نقاط بحرانی و کنترل نشست های ناهمگون ایفا می‌کند. در ساختمان هایی که تحت تاثیر بارهای جانبی مانند زلزله یا نیروی باد قرار دارند، شناژ به عنوان بخشی از سیستم مقاومتی، به پایداری کل سازه کمک می‌کند و مانع از گسیختگی موضعی می‌شود.
شناژ می‌تواند به صورت افقی یا عمودی اجرا شود و عملکرد آن در انسجام ساختاری، غیر قابل جایگزین است. در ادامه، به بررسی جزئیات اینکه کاربردهای مختلف شناژ چیست، روش های طراحی و نکات اجرایی آن خواهیم پرداخت و همچنین به تفاوت های شناژ و فونداسیون خواهیم پرداخت تا اهمیت هر یک بهتر روشن شود.
شناژ چیست؟
شناژ اعضای افقی سازه ای هستند که ستون‌ها، قالب بندی دیوار یا فونداسیون ها را به یکدیگر متصل کرده و چارچوبی یکپارچه در ساختمان ایجاد می‌کنند. این تیرها معمولا در سطح تیرآهن، کف یا سقف قرار دارند و وظیفه آن‌ها تقویت پیوستگی اجزای سازه و ارتقاء یکپارچگی عملکردی ساختمان است. با اتصال دو یا چند عضو قائم، شناژها طول موثر و نسبت لاغری ستون‌ها را کاهش داده و از کمانش و شکست آن‌ها جلوگیری می‌کنند.
شناژها زمانی کاربردی هستند که فونداسیون‌ها در یک راستا قرار دارند، یا ارتفاع ستون‌ها بیش از چهار تا پنج متر باشد؛ زیرا در این شرایط خطر اثر ستون های لاغر افزایش می‌یابد. با پیوند ستون‌ها، این تیرها بارها را به طور یکنواخت تر توزیع کرده و مقاومت سازه را در برابر نیروهای جانبی مانند باد، زلزله و فشارهای افقی افزایش می‌دهند. این عملکرد چارچوبی، سختی کلی سازه را افزایش داده و نشست های عمودی و تغییرشکل های افقی را محدود می‌کند.
برای ادامه لازم است بدانید که نیازمندی های اجرای شناژ چیست؟ اجرای شناژ نیازمند استفاده از میلگردهای تقویتی است که شامل آرماتورهای اصلی (بالایی، پایینی و جانبی) برای اتصال فونداسیون‌ها و خاموت هایی برای تثبیت آرماتورها در جایگاه خود می‌باشد. شناژها بر اساس محل قرارگیری به دو دسته شناژهای سطح تیرآهن و شناژهای سطح سقف تقسیم می‌شوند. شناژهای سطح تیرآهن معمولا بالای بازشوهایی مانند در و پنجره قرار دارند و شناژهای سطح سقف در بالاترین طبقه، ستون‌ها و دیوارها را در کل پلان ساختمان به هم متصل می‌کنند.
پیشنهاد ناشر
ممکن است این را نیز بپسندید: قالب جوشی
کاربردهای شناژ چیست؟
در سازه های مهندسی، شناژ نقشی تعیین کننده در تنظیم هندسه موثر ستون‌ها، مهار تغییرشکل های جانبی و کنترل گسیختگی ناشی از لاغری اعضای قائم ایفا می‌کند. در ادامه، به مهمترین کاربردهای شناژ در انواع سازه‌ها می پردازیم.
- سازه های مسکونی و تجاری: شناژها با ایجاد اتصال موثر میان ستون‌ها، از افزایش نسبت لاغری در اعضای قائم جلوگیری کرده و موجب ارتقا پایداری کلی سازه در برابر بارهای جانبی و قائم می‌شوند.
- سازه های صنعتی: در واحدهایی با بارگذاری موضعی بالا نظیر کارخانجات و سوله‌ها، شناژها با توزیع تنش های ناشی از عملکرد ماشین آلات سنگین، مقاومت موضعی بستر سازه را افزایش می‌دهند.
- ساختمان های بلند: اجرای شناژ در ترازهای مختلف، به توزیع متوازن نیروهای وارد بر ستون‌ها کمک کرده و سختی جانبی کل سازه را در برابر تغییر شکل های تجمعی افزایش می‌دهد.
- مناطق زلزله خیز: شناژ با مهار جابه‌جایی نسبی ستون‌ها و انتقال بخشی از نیروهای افقی، انسجام سازه را در برابر شتاب های لرزه ای حفظ می‌کند.
- پی های عمیق یا گسترده: در قالب بندی فونداسیون های نواری یا شمعی، شناژ با متصل کردن پی های جدا از هم یا کلاهک شمع‌ها، باعث می‌شود بارها بهتر بین آن‌ها تقسیم شود و از نشست نامتعادل بخش های مختلف سازه جلوگیری شود.
- رفتار دیافراگمی: در سازه هایی با سقف صلب، شناژها با ایفای نقش در انتقال نیروهای ناشی از دیافراگم به اعضای قائم، عملکرد سازه ای افقی را تکمیل و پایدار می‌سازند.
پیشنهاد ناشر
ممکن است این را نیز بپسندید: قالب لبه ۵
انواع شناژ
شناژها را می‌توان بر اساس عملکرد و موقعیت اجرایی به چهار دسته اصلی تقسیم کرد که هر یک نقش متفاوتی در استحکام و پایداری سازه ایفا می‌کنند:
شناژ افقی
این نوع شناژ در تراز فونداسیون بین سیستم قالب بندی ستون نصب می‌شود و وظیفه اصلی آن توزیع یکنواخت نیروهای وارده به پی است تا از تمرکز بار در نقاط خاص جلوگیری کند. شناژ افقی در کاهش اثرات نیروهای جانبی مانند ارتعاشات زلزله نقش موثری دارد. در ساختمان های مقاوم در برابر زلزله، شناژهای افقی معمولا به صورت ضربدری یا خرپایی در فونداسیون تعبیه می‌شوند تا انرژی وارد شده به سازه به زمین منتقل و جذب شود. طراحی دقیق و اندازه گیری مصالح به کار رفته در این شناژها اهمیت زیادی دارد.
شناژ قائم (عمودی)
شناژهای عمودی معمولا در ساختمان های چندطبقه کاربرد دارند و به تقویت اتصال بین طبقات و ستون‌ها کمک می‌کنند. بر اساس استانداردها، عرض شناژ عمودی باید حداقل ۲۰ و حداکثر ۲۵ سانتی متر باشد. این شناژها نقش مهمی در افزایش مقاومت ساختمان در برابر بارهای قائم و نیروهای زلزله ایفا می‌کنند.
شناژ مورب
شناژهای مورب برای ایجاد کلاف بندی مضاعف و تثبیت هندسی سازه در محورهای مختلف کاربرد دارند. به دلیل واکنش های پیچیده زمین در هنگام زلزله، این شناژها با میلگردهایی که از پشت ساختمان به سمت پایین امتداد می‌یابند، ساختاری مقاوم و یکپارچه ایجاد می‌کنند که به مهار بهتر نیروهای وارد بر سازه کمک می‌کند.
شناژ مخفی
این نوع شناژ در سیستم سقف تیرچه بلوک نصب می‌شود و برای افزایش مقاومت عرضی سقف در دهانه های بزرگ (بیش از ۴ متر) به کار می‌رود. شناژ مخفی معمولا از دو میلگرد در بالا و پایین مقطع تشکیل شده و با فاصله هایی حدود ۲ متر اجرا می‌شود. این شناژ ضمن حفظ ظاهر سقف، استحکام لازم را برای مقابله با نیروهای عرضی فراهم می‌آورد.
اهمیت شناژ پیش از قالب بندی ساختمان
در آغاز فرآیند ساخت و ساز، مخصوصا در مناطق با خاک های ناپایدار یا شرایط لرزه‌ای، اجرای شناژ پیش از قالب بندی سازه، به عنوان یک اقدام درست و مهم برای تضمین ثبات و دوام سازه مطرح می‌شود. مهمترین دلایل اجرای شناژ چیست؟
۱. تثبیت ستون های قائم: شناژ با اتصال ستون‌ها به یکدیگر، از حرکت مستقل و نامتقارن آن‌ها جلوگیری کرده و در نتیجه احتمال بروز آسیب های ساختاری کاهش می‌یابد.
۲. تقویت پی ساختمان: شناژ به عنوان تکیه گاهی افقی، نشست های نامتعادل پی را به حداقل رسانده و استحکام کلی فونداسیون را در برابر بارهای وارده افزایش می‌دهد.
۳. کاهش هزینه های تعمیرات آتی: با جلوگیری از تغییر مکان های ناخواسته فونداسیون و ستون‌ها، شناژ می‌تواند نیاز به تعمیرات پرهزینه در آینده را به میزان چشمگیری کاهش دهد.
۴. کارایی در ساختمان های کوچک و متوسط: در پروژه های شهری با ساختمان های چند طبقه کوچک، شناژ ضمن افزایش دوام سازه، بار مالی قابل توجهی به پروژه تحمیل نمی‌کند و بهره وری سازه را بهبود می‌بخشد.
پیشنهاد ناشر
ممکن است این را نیز بپسندید: قالب تتراپاد
آشنایی با تفاوت شناژ و فونداسیون
شناژ و فونداسیون دو بخش اساسی در سازه ساختمان هستند که هرکدام نقش متفاوت و مهمی در حفظ ثبات و دوام بنا ایفا می‌کنند.
فونداسیون بخش زیرین و اصلی ساختمان است که بارهای وارد شده از سازه را به زمین منتقل می‌کند. وظیفه اصلی فونداسیون، تامین استحکام و پایداری سازه با توزیع فشار بر خاک زیرین و جلوگیری از نشست نامتعادل ساختمان است. فونداسیون می‌تواند به صورت نواری، منفرد، گسترده یا شمعی اجرا شود و مستقیما با زمین در تماس است.
اما در پاسخ به اینکه شناژ چیست باید گفت یک عضو سازه‌ای افقی یا عمودی است که قالب ستون، دیوارها یا پی ها را به هم متصل می‌کند و موجب یکپارچگی و انسجام سازه می‌شود. شناژ به توزیع بهتر نیروها میان اعضا کمک می‌کند و از تمرکز تنش و جابجایی ناخواسته ستون‌ها جلوگیری می‌کند. برخلاف فونداسیون که در تماس مستقیم با زمین است، شناژ معمولا بالاتر از فونداسیون قرار دارد و وظیفه تقویت و تثبیت سازه را بر عهده دارد.
جمع بندی
در این مقاله شما را با ماهیت این که شناژ چیست آشنا کردیم. شناژ یکی از اجزای مهم در ساختمان است که ستون‌ها، دیوارها و فونداسیون را به هم وصل می‌کند. این اتصال باعث می‌شود نیروها به طور مساوی بین بخش‌های مختلف ساختمان تقسیم شود و فشار زیاد در یک نقطه جمع نشود. شناژها انواع مختلفی دارند مانند شناژ افقی، عمودی، مورب و مخفی که هر کدام در جای خاصی استفاده می‌شوند.
شناژ باعث می‌شود ساختمان در برابر نیروهای جانبی مثل باد و زلزله مقاوم تر باشد و از خم شدن یا شکست ستون‌ها جلوگیری می‌کند. همچنین شناژ به کاهش نشست‌های نامتوازن زمین کمک می‌کند و استحکام ساختمان را بیشتر می‌کند.
استفاده از شناژ قبل از قالب بندی ساختمان خیلی مهم است چون ستون‌ها و فونداسیون را ثابت نگه می‌دارد و جلوی حرکت ناخواسته آن‌ها را می‌گیرد. این کار باعث می‌شود ساختمان آسیب نبیند و هزینه های تعمیر در آینده کمتر شود.
بدون دیدگاه