سازه نگهبان به عنوان یکی از ابزارهای اصلی در کنترل پایداری گودبرداری، به منظور جلوگیری از فروریزش خاک و ایجاد بستر ایمن برای ادامه عملیات ساختمانی به کار می رود، اما انتخاب سیستم مناسب برای هر پروژه، با توجه به تنوع نیازها، میتواند چالشی جدی باشد. گودبرداری در پروژههای ساختمانی تنها به معنای کندن زمین نیست، بلکه این فرآیند بخشی بنیادین از این پروژه ها می باشد که به برنامه ریزی دقیق و اجرای ایمن نیاز دارد. چه برای دسترسی به تأسیسات زیرزمینی باشد و چه برای آماده سازی پی یک سازه بزرگتر، سازه های نگهبان ابزاری کلیدی برای تضمین ایمنی و دقت این عملیات هستند.
در ادامه، به بررسی دقیق سازه نگهبان، مزایای استفاده از آن، روشهای اجرای سازه نگهبان در گودبرداری و نحوه اجرای این سیستمها خواهیم پرداخت. اگر به دنبال شناخت بهتر این موضوع و راهکارهای عملی برای پروژههای خود هستید، با ما همراه باشید.
منظور از سازه نگهبان چیست؟
سازه نگهبان به عنوان یک ابزار مهندسی، بخشی ضروری از پروژههای گودبرداری به شمار میآید که هدف آن، تثبیت خاک و جلوگیری از ریزش آن در حین عملیات گودبرداری است. در فرآیند گودبرداری، خاک زیر و اطراف سازه در معرض تغییر تنش قرار میگیرد که این تغییرات میتوانند تعادل فشارهای جانبی را برهم زده و خطر ریزش خاک را افزایش دهند. در چنین شرایطی، سازه نگهبان به عنوان یک راهکار کلیدی برای حفظ پایداری خاک به کار میرود.
این سازهها در انواع موقتی یا دائمی طراحی و اجرا میشوند و با توجه به الزامات پروژه میتوانند شامل عناصری همچون شمعهای فولادی، دیوارهای بتنی، یا روشهایی نظیر میخ کوبی خاک باشند. اجرای صحیح این سیستمها نه تنها از گودبرداری ایمن حمایت میکند، بلکه به استحکام کلی سازهای که قرار است احداث شود نیز کمک میکند.
یکی از نکات مهم در طراحی و اجرای سازههای نگهبان، تحلیل دقیق شرایط زمین شناسی و انتخاب مصالح مناسب است. عواملی مانند مقاومت خاک، سطح آب زیرزمینی و فشارهای جانبی خاک از جمله متغیرهایی هستند که تأثیر مستقیمی بر انتخاب نوع و ابعاد سازه نگهبان دارند.
نادیده گرفتن سازه نگهبان در گودبرداری، اگرچه ممکن است در کوتاه مدت هزینهها را کاهش دهد، اما در بلندمدت میتواند منجر به خسارات سنگین و غیرقابل جبران شود. بنابراین، سازه نگهبان نه فقط به عنوان یک اقدام احتیاطی، بلکه به عنوان یک ضرورت فنی در گودبرداریهای عمیق و پروژههای ساخت و ساز مدرن در نظر گرفته میشود.
پیشنهاد ناشر
ممکن است این را نیز بپسندید: قالب سقف
مزایای استفاده از سازه نگهبان در گودبرداری
استفاده از سازههای نگهبان در پروژههای ساختمانی مزایای متعددی دارد که به بهبود پایداری و کارایی سازهها کمک میکند. یکی از مزایای اصلی این سازهها، جلوگیری از فرسایش خاک است؛ با مهار خاک در محل، سازههای نگهبان از جابجایی و فرسایش آن جلوگیری کرده و به ویژه در زمینهای شیبدار یا مناطقی با بارش زیاد، پایداری بیشتری فراهم میکنند.
علاوه بر این، سازه نگهبان در گودبرداری با ایجاد سطوح مسطح در زمینهای ناهموار، امکان استفاده بهینه از فضا را فراهم میکنند. این ویژگی به طور مشخص در پروژههایی که نیاز به ایجاد فضاهای قابل استفاده در زمینهای شیب دار دارند، کاربرد دارد. همچنین، این سازهها با بهبود سیستمهای زهکشی، از تجمع آب و آسیبهای ناشی از آن به سازههای مجاور جلوگیری میکنند. با هدایت مناسب آبهای سطحی، خطر آسیب به فونداسیون و دیگر بخشهای حساس ساختمان کاهش مییابد.
روش های گودبرداری با سازه نگهبان
در پروژههای کوچک، روشهای پیچیده پایدارسازی به دلیل هزینه بالا و عدم نیاز ممکن است به کار گرفته نشوند. اما در پروژههای بزرگتر و با شرایط خاص، انتخاب روش مناسب پایدارسازی اهمیت بیشتری دارد. طراحان با تحلیل شرایط خاک، موقعیت پروژه و هزینهها، بهترین روشها را برای تضمین پایداری گود انتخاب میکنند.
گودبرداری شامل هفت روش متداول است که انتخاب هر یک از آنها با توجه به شرایط پروژه و ویژگیهای خاک، مزایای خاص خود را برای طراح و پیمانکار به همراه دارد. هر روش با توجه به موقعیت، عمق گود و محدودیتهای اجرایی میتواند راهکاری بهینه و کارآمد ارائه دهد.
۱- گودبرداری با روش نیلینگ یا میخ کوبی
استفاده از سازه نگهبان در گودبرداری به روش مهاربندی یا نیلینگ یکی از تکنیکهای متداول برای جلوگیری از ریزش خاک و تقویت دیوارههای گود است. در روش مهاربندی، از سیستمهای فولادی یا بتنی برای تثبیت دیواره گود استفاده میشود که به زمین متصل میشوند و فشارهای وارده را توزیع میکنند. این سیستمها میتوانند به صورت عمودی یا افقی نصب شوند.
در روش نیلینگ یا میخکوبی، میلههای فولادی به طور افقی در داخل خاک فرو میروند و با دوغاب سیمانی در جای خود ثابت میشوند. این میلهها خاک را تقویت کرده و از حرکت و ریزش آن جلوگیری میکنند. در این روش، پس از هر مرحله حفاری، لایههای خاک به طور موقت تثبیت میشوند تا از نشست زمین جلوگیری شود. این روشها بسته به نوع پروژه میتوانند به صورت موقت یا دائمی اجرا شوند و برای گودهای مختلف با شرایط خاک متفاوت قابل استفاده هستند.
۲- گودبرداری به روش دوخت به پشت
در روش دوخت به پشت، کابلهای پیش تنیده به جای میلگرد استفاده میشود. پس از قرار دادن این کابلها در دیواره گود و تزریق دوغاب سیمانی، کابلها با استفاده از جک کشیده میشوند. این کشش به کابلها، نیروی پیش تنیدگی میدهد و پس از سفت شدن دوغاب، کابلها فشار بیشتری به خاک وارد میکنند. این روش باعث تقویت دیواره گود و جلوگیری از ریزش خاک میشود و در پروژههایی که نیاز به پایداری بلندمدت دارند، مؤثر است.
۳- گودبرداری به روش دیواره دیافراگمی
گودبرداری به روش دیواره دیافراگمی فرآیندی است که ابتدا با استفاده از دستگاههای حفاری خاص، محل ساخت دیوار نگهبان حفر میشود. سپس در این حفرهها گل بنتونیت و سیمان تزریق میشود تا از ریزش دیوارهای حفاری جلوگیری کند. پس از این مرحله، آرماتوربندی دیوار انجام شده و در نهایت بتن ریزی با استفاده از بتنهای روان با کارایی بالا صورت میگیرد. این روش برای ایجاد دیوارهای نگهبان مقاوم در گودبرداریهای عمیق و دشوار بسیار موثر است.
۴- گودبرداری به روش سپرکوبی
گودبرداری به روش سپرکوبی، به این صورت انجام میشود که ابتدا صفحات فولادی به شکل سپر در دو طرف گود به داخل خاک کوبیده میشوند. سپس تا رسیدن به تراز کف گود، خاکبرداری انجام میشود. بعد از حفاری در کمرکش سپرها، تیرهای پشت بند افقی نصب میگردد. پس از آن، قیدهای قائم عمود بر صفحات سپر به پشت بندهای افقی متصل میشوند. این ساختار باعث تقویت دیوارههای گود و جلوگیری از ریزش خاک میشود.
پیشنهاد ناشر
ممکن است این را نیز بپسندید: براکت قالب بندی
۵- گودبرداری به روش خرپایی
در روش گودبرداری به روش خرپایی، ابتدا شمعهای قائم در اطراف گود حفر و آرماتوربندی میشوند. سپس این شمعها بتن ریزی شده و تقویت میشوند. بعد از آن، خاکبرداری به صورت مایل انجام میشود تا به تراز کف گود برسد. پس از اتمام حفاری، بخش داخلی گود قالب بندی و آرماتوربندی شده و صفحات اتصال (مانند بیس پلیتها) روی فونداسیون نصب میشوند. در مراحل بعد، تیرهای افقی از بالای شمعها به این صفحات متصل میشوند. به طور مرحلهای، با ادامه خاک برداری و نصب اعضای مختلف، روند پایدارسازی ادامه مییابد تا دیواره گود کاملا تقویت شود.
۶- گودبرداری به روش مهار متقابل
در این روش، شمعهای قائم به طول بیشتر از ارتفاع گود در دیوارهها نصب میشوند و انتهای آنها با بتن به طور گیردار در داخل شمعها محکم میشود. این المانها معمولا پروفیلهای H یا I شکل هستند. سپس، این شمعها با تیرهای افقی به صورت خرپا به یکدیگر متصل میشوند تا به تقویت پایداری کمک کنند. این روش برای گودهای باریکتر مناسبتر است.
۷- گودبرداری به روش اجرای شمع
در این روش، در اطراف گود شمعهایی از جنس بتن، فولاد یا چوب با توجه به شرایط زمین و نوع خاک ایجاد میشود. حفاری در فواصل معین و با قطر مشخص انجام میشود و سپس شمعها با آرماتوربندی و بتن ریزی تشکیل میشوند. این شمعها فشار جانبی خاک را تحمل میکنند و به عنوان پایههایی با یک سر گیردار عمل میکنند.
روش های اجرای سازه نگهبان در گودبرداری
برای اجرای سازه نگهبان در گودبرداری پروژههای ساختمانی، روشهای مختلفی وجود دارد که بسته به شرایط پروژه انتخاب میشوند. در اینجا به توضیح دقیقتر هرکدام از این روشها خواهیم پرداخت.
سازه نگهبان خرپایی
در این روش اجرای سازه نگهبان در گودبرداری، از سازههایی به نام خرپا استفاده میشود که به طور معمول از فولاد ساخته میشوند. این خرپاها در دیواره گود قرار گرفته و نیروهای وارد بر دیوارهها را جذب و انتقال میدهند. این روش معمولا برای گودهایی با عمق کم تا متوسط استفاده میشود. خرپاها به طور موقت یا دائم میتوانند در دیواره گود نصب شوند و از ریزش خاک جلوگیری کنند.
سازه نگهبان مهار متقابل
این روش در مواقعی که نیاز به تقویت دیوارهها به طور متقابل وجود دارد، استفاده میشود. در این روش، دیوارههای نگهبان با استفاده از المانهای فولادی یا بتنی به طور افقی و عمودی مهار میشوند. این مهارها به طور معمول در گودهای با عرض کم و در فضاهای شهری که فضای محدودی دارند، کاربرد دارند. این سیستم باعث میشود تا فشارهای وارد به دیواره به طور مؤثری پخش شوند.
سازه نگهبان نیلینگ (میخ کوبی)
نیلینگ یکی از روشهای رایج در گودبرداریهای عمیق است. در این روش، ابتدا خاک در لایههای مختلف برداشت میشود و سپس میلگردهای فولادی در سوراخهایی که به طور عمودی در دیوارههای گود حفر میشود، قرار میگیرند. این میلگردها مانند میخهایی عمل میکنند که خاک را به هم متصل کرده و از ریزش جلوگیری میکنند. این روش به خصوص برای گودهایی که عمق زیادی دارند و فضاهای محدود بسیار مناسب است.
پیشنهاد ناشر
ممکن است این را نیز بپسندید: بست چهارپیچ
سازه نگهبان انکراژ (دوخت به پشت)
در این روش اجرای سازه نگهبان در گودبرداری، از ورقهای فولادی یا بتنی به صورت عمودی استفاده میشود که در خاک کوبیده میشوند. این ورقها تا عمق مورد نیاز ادامه پیدا میکنند و برای مقاوم سازی دیوارهها در برابر فشار خاک کاربرد دارند. انکراژ یک روش مناسب برای گودهای با خاکهای نرم و متوسط است که باعث افزایش پایداری دیوارهها میشود.
سازه نگهبان شمع درجا
در این روش، چاههایی با قطر بزرگ حفر میشود که در این چاهها بتن ریخته میشود. شمعهای بتنی ایجاد شده به عنوان عناصر فشاری عمل کرده و از ریزش خاک جلوگیری میکنند. این روش به ویژه در مناطقی که نیاز به پایداری بیشتری دارند، مفید است. شمعهای بتنی فشارهای وارده به دیواره گود را به خوبی تحمل میکنند.
سازه نگهبان سپرکوبی
سپرکوبی یکی از قدیمیترین روشهایی است که هنوز در پروژههای مختلف کاربرد دارد. در این روش، سپرهای فولادی یا بتنی به دیواره گود زده میشود و سپس خاک برداری در داخل گود انجام میشود. این سپرها از دیوارهها در برابر فشارهای خاک محافظت میکنند. پس از رسیدن به عمق دلخواه، سیستمهای مهار کننده نصب میشوند تا پایداری بیشتری فراهم کنند.
کلام آخر
انتخاب روش درست برای سازه نگهبان در گودبرداری میتواند تاثیر عمیقی بر روند و ایمنی پروژههای عمرانی بگذارد. هر روش، با توجه به شرایط ویژهاش، ویژگیها و چالشهای خاص خود را دارد که باید با دقت بررسی شوند. برای رسیدن به نتیجهای مطلوب، مشاوره با کارشناسان متخصص و توجه به جزئیات فنی پروژه الزامی است. انتخاب دقیق میتواند از بروز مشکلات جدی جلوگیری کند و در عین حال مسیر اجرایی پروژه را هموارتر سازد. در واقع، این تصمیم گیری به ظاهر ساده، میتواند مرز بین موفقیت و شکست یک پروژه باشد.
بدون دیدگاه