مقدمه (جک عراقی)
در فرآیند بتن ریزی ساختمان نام جک سقفی را بارها شنیده‌اید. جک سقفی برای نگه داشتن بار ناشی از وزن سقف، زیر آن قرار داده می‌شود و به عنوان یک تکیه گاه عمل می‌کند. این جک‌ها در سقف های بتنی، کامپوزیت سقف‌های طاق ضربی، تیرچه کرمیتو و دال عنصر اصلی ساخت و ساز هستند. اگر جک سقفی برای ساخت سقف استفاده نشود بتن به درستی خشک نشده و مصالح را به هم نمی‌چسباند در نتیجه سقف به مرور تخریب شده و فرو می‌ریزد. در کل دو نوع جک سقفی وجود دارد، جک صلیبی و جک عراقی
جک عراقی چیست؟
جک عراقی U شکل بوده و بیش‌تر در کشورهای عراق، افغانستان و تاجیکستان تولید و استفاده می‌شود، اما در کشور ما هم از نظر مهندسان و ساختمان سازان گزینه مناسبی برای ساخت انواع سقف است.
این جک که نوعی وسیله فلزی قالب بندی است در ضخامت‌ها و ارتفاعات مختلفی وجود دارد که با توجه به نوع کاربرد آن از جک‌هایی با ارتفاع متفاوت استفاده می‌شود. این جک‌ها زمانی استفاده می‌شوند که مرحله بتن ریزی به تازگی و روی یک تیرک انجام شده باشد. معمولا تیرکی که این جک برای آن تعبیه می‌شود، تیرکی است که بیش‌ترین فشار را تحمل می‌کند. در صورتی که می‌خواهید جک سقفی شما چند تیرک را نگه دارد توصیه ما به شما این است که از جک صلیبی استفاده کنید.
اجزای سازنده جک عراقی
این جک از دو لوله داخلی با قطر ۵ سانتی‌متر و یک لوله خارجی با قطر ۶ سانتی‌متر ساخته می‌شود. لوله درونی نری و لوله بیرونی مادگی نام دارد. روی لوله نری سوراخ‌هایی تعبیه شده که به پیچ و مهره‌هایی که روی بخش مادگی وجود دارند، متصل می‌شوند.
این دو لوله با لوله کوچکی به نام رزوه به هم متصل می‌شوند که به جک امکان تغییر ارتفاع را می‌دهد. رزوه جک سقفی، لوله‌ای کوچک به طول ۱۷ تا ۲۰ سانتی‌متر با ضخامت ۳ میلی‌متر و قطر ۶ سانت است. این لوله کوچک در کنار پیچ و مهره به اتصال نری و مادگی کمک می‌کند.
روی لوله نری قسمت اصلی این نوع جک‌ها قرار دارد. این قسمت لوله‌ای U شکل است که وظیفه نگه‌داری تیرک را بر عهده دارد. مهم‌ترین عاملی که در ساخت این نوع جک‌ها اهمیت دارد تراز بودن لوله‌های آن است. چراکه در غیر این صورت سقف تراز نشده و موجب خم شدن یا کج شدن سقف می‌شود.
این جک‌ها در ارتفاع‌های 3 متری با وزن تقریبی 5/11 کیلوگرم و 5/3 متری با وزن تقریبی 5/13 کیلوگرم و 4 متری با وزن تقریبی 5/15 کیلوگرم ساخته می‌شود. هرکدام از این‌ها بسته به نوع و ارتفاع سقف متفاوت است اما بهترین و پرکاربردترین نوع آن‌ها، ۴ متری و ۶ متری است.
در ساختمان‌ها معمولا از هر دو نوع جک صلیبی و جک عراقی استفاده می‌شود. جک صلیبی مساحت بیش‌تری از سقف را پوشش می‌دهد و جک عراقی را به دلیل داشتن شکل و طراحی خاص و همچنین استحکام بالا، زیر تیرک یا قسمتی از سقف که بیش‌ترین فشار به آن وارد می‌شود، تعبیه می‌کنند.
ویژگی‌های جک عراقی
این نوع جک سقفی دارای استحکام و مقاومت فوق العاده بالایی است. این جک قادر است وزن ۱.۵ تن یا بیش‌تر را تحمل کند. مهم‌ترین ویژگی این سقف این است که قابلیت چرخش افقی دارد، یعنی هم در قسمت پایین و هم در قسمت بالا قابلیت چرخش دارد. این ویژگی کار را برای کارگران ساختمانی بسیار راحت کرده است.
نحوه‌ی استفاده از جک عراقی
در استفاده از جک عراقی باید به چند نکته توجه کنید. اولین نکته فشار بتن است که باید به طور دقیق محاسبه شود. با توجه به آن تعیین می‌کنید که به ازای هر چند متر مکعب یک جک قرار دهید. برای افزایش ایمنی از کمرکش استفاده کنید. می‌توانید برای اطمینان بیش‌تر فاصله جک‌ها را به ۸۰ سانت برسانید.
نکته بعد محلی است که این جک روی آن قرار می‌گیرد. درصورتی که جک روی طبقه هم‌کف نباشد، باید بتن ریزی طبقه زیرین به درستی انجام شده باشد و بسیار مقاوم باشد. در غیر این صورت جک باعث خمش سقف طبقه زیرین می‌شود. اگر جک سقفی برای طبقه هم‌کف تعبیه شده باشد، باید سستی خاک به درستی اندازه‌گیری شود و در صورت لزوم خاکریزی تراکمی صورت گیرد. نباید اجازه دهید جک در سقف طبقه زیرین یا خاک فرو رود چرا که موجب مشکلات زیادی می‌شود.
مزایای جک عراقی
همانطور که پیش‌تر گفته شد، این جک‌ها زیر تیرکی که بیش‌ترین فشار را تحمل می‌کند، تعبیه می‌شوند. پس باید مقاومت بالایی داشته باشند. علاوه بر استحکام و مقاومت بالا، سبک بوده و همچنین قابلیت جداسازی اجزای آن وجود دارد و برای جابه جایی مشکل خاصی را ایجاد نمی‌کنند. راحت بودن تنظیم و تغییر ارتفاع آن، سرعت عمل در برپایی و جمع کردن موجب این است که از نیروی کار کم‌تری استفاده شود و همین نیز باعث مقرون به صرفه بودن عملیات اجرایی می‌شود.